فرش و انواع آن
فرش چیست؟
کلمه فرش ریشه عربی دارد و به عنوان زیر انداز یا کف پوش معنی می شود. هرچند بسیاری از افراد در جامعه بین الملل هر نوع زیر انداز پرزداری را فرش تجسم می کنند. اما در حقیقت هیچ کس به اندازه ما ایرانیان، فرش و انواع فرش را نمیشناسد. در گذشته تمامی انواع فرش به دست هنرمندان ایرن زمین بافته میشد. اما امروزه با دخالت ماشین، بافت انواع فرش و زیر اندازه چهره صنعتی و مدرن تری گرفته است. فرش ها بر اساس عوامل متعددی مثل: نوع بافت، جنس، سبک بافت، طرح و …. به انواع مختلف تقسیم بندی می شوند.
انواع فرش بر اساس روش بافت به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- فرش دستباف
- فرش ماشینی
فرش دستباف
فرش دستبافت یکی از انواع فرش است که توسط دست و بدون استفاده از هرگونه ابزارآلات و ماشین آلات صنعتی بافته می‌شود. افراد هنرمند و توانمند پشت دار قالی مینشینند و گره به گره را با دست به تار و پود فرش میبافند.
فرش ماشینی
فرش ماشینی نیز جزو انواع فرش است که به واسطه ماشین آلات و به صورت صنعتی بافته می شود.
مزایای استفاده از انواع فرش دستباف
- برای بافت فرش های دستباف از مواد و الیاف مصنوعی استفاده نمی شود. عموما نخ ها و الیاف طبیعی هستند. در نتیجه احتمال ایجاد حساسیت در افراد کمتر است.
- ارزش مادی فرش دستباف به علت هنر دست و استفاده از الیاف طبیعی بیشتر است. هر چه عمر فرش بیشتر باشد، قیمت آن افزایش میابد.
- از آنجا که مواد مصنوعی و الیاف غیر طبیعی در بافت فرش وجود ندارد، نرم تر از نوع ماشینی است.
معایب استفاده از انواع فرش دستبافت
- فرش های دستباف از آنجا که با دست بافته می شوند، نسبت به فرشهای ماشینی دیرتر آماده می گردند.
- قیمت انواع فرش دستباف نسبت به نوع ماشینی آن گرانتر است.
- ممکن است تحت خطای انسانی ایراداتی در بافت و طرح وجود داشته باشد.
هنر فرش‌بافی متعلق به کشور ماست، برای همین هم شناخت انواع فرش ایرانی یکی از موضوعاتی است که بسیاری از ما علاقه داریم تا حسابی از جزئیات آن سردربیاوریم؛ اما وقتی وارد دنیای پر رمز و رازش و ویژگی فرش ایرانی می‌شویم، می‌بینیم که چقدر دانسته‌های ما از این دنیای رمزآلود کم است.
فرش ایرانی مهم‌ترین برند هنری شناخته شده ایران، در جهان است و صنعتی کهن است که تا حدودی همۀ ما ایرانی‌ها با آن سروکار داشته‌ایم. روی آن بزرگ شدیم و با نقش و نگارهایش رویاپردازی کرده‌ایم. ولی شاید بجز تعداد معدودی از ما که حسب علاقه یا شغل‌مان به آن پرداخته‌ایم، بقیه چیز زیادی از آن نمی‌دانیم. در حقیقت دانش و آگاهی‌مان در مورد فرش ایرانی اغلب به جغرافیایی که در آن بزرگ شده‌ایم، محدود می‌شود. در این مقاله قصد داریم انواع فرش ایرانی را با دسته‌بندی مشخص بررسی کنیم.
انواع فرش ایرانی
یکی از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های انواع فرش ایرانی، دسته‌بندی بر اساس محل بافت فرش‌هاست. در بسیاری از دانش‌نامه‌هایی که برای فرش تدوین شده‌اند، انواع فرش ایرانی را بر اساس محل بافت آن‌ها دسته‌بندی کرده‌اند و چیزی نزدیک به ۱۰۰ مدخل براساس موقعیت جغرافیایی، برای فرش ایرانی تعریف کرده‌اند.
اگرچه تنوع فرش ایرانی از این دسته‌بندی هم فراتر است. برای مثال در این دسته‌بندی فرش‌هایی که عشایر ایران میبافند را در یک دسته‌بندی کلی به‌نام فرشهای عشایری قرارداده‌اند. ولی اگر در فرشهای عشایری دقیق شویم با دنیایی از تفاوت‌ها روبرو می‌شویم که در مطلبی جداگانه مفصل به آن‌ها می‌پردازیم.
فرشهای ایرانی بر اساس طرح و جنس نخ‌ها و همچنین کلاس دارهایی که روی آن بافته می‌شوند، قابل
دسته‌بندی هستند. البته که این روزها دسته‌بندی‌های دیگری چون فرش مدرن یا فرش آنتیک و
همچنین فرش دستبافت و فرش ماشینی هم ممکن است رایج باشد؛ اما ما در اینجا قصد داریم، فرش
ایرانی را بر اساس محل بافتشان دسته‌بندی و معرفی کنیم. اگرچه برای دسته‌بندی صحیح باید حداقل
همان یک‌صد دسته‌بندی را درنظر بگیریم؛ اما برای راحتی کار،مناطق جغرافیایی بافت انواع فرش را در
دسته‌بندی‌های بزرگتری معرفی می‌کنیم و در ادامه به توضیح‌شان می‌پردازیم.
فرشهای دستبافت ایرانی بر اساس محل بافت به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- فرشهای فلات مرکزی ایران؛ (قم، کاشان، اصفهان، یزد و کرمان)
- فرشهای زاگرس؛ (مرکزی، همدان، لرستان، ایلام و چهارمحال و بختیاری)
- فرشهای عشایری؛ فرشهای (لری و بختیاری، شاهسون قشقایی و افشاری)
- فرشهای سیستانی و بلوچی
- فرشهای مرکز ایران، فرشهای (تهران و تفرش و طالقان و سمنان)
- فرشهای شمال ایران
- فرشهای خراسان و فرش مشهد
- فرشهای ترکی؛ (استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، زنجان)
- فرشهای کردی؛ (کردستان و کرمانشاه و آذربایجان غربی)
- تابلو فرش دستباف ایرانی
تابلو فرش
یکی از جذابیت‌های دنیای فرش، تابلو فرشهای نفیس است که با اشکال و طرح‌های گوناگون بافته می‌شود. تابلوفرش‌ها بسیار متنوع هستند و به‌صورت دستباف و ماشینی در بازار موجودند. برای آشنایی بیشتر با انواع تابلو فرش، راهنمای جداگانه‌ای برای آن نوشته‌ایم که خواندن آن به شما کمک می‌کند با آگاهی بیشتری با این آثار زیبا آشنا شوید و در صورت علاقه یکی از آن‌ها را در خانه خود داشته باشید.
نتیجه گیری
فرش عضوی از منزل همه ما ایرانی هاست که معمولا هر چند سال یکبار نیاز است آن را تعویض کنیم و جز لوازم اصلی و همینطور کاربردی منزل به حساب می آید. ما در این مقاله سعی کردیم هر چیزی که پیش از خرید یک فرش باید بدانید را به شما توضیح دهیم و دیدی جدید و متفاوت به شما بدهیم. اما در آخر تصمیم گیرنده شما هستید و باید فرشی را انتخاب کنید که کاملا متناسب با سلیقه و بودجه و نیاز شما باشد.
